غلامحسین ساعدی (زادهٔ ۲۴ دی ۱۳۱۴ تبریز – درگذشته ۲ آذر ۱۳۶۴ پاریس) نویسنده، نمایشنامه‌نویس، پزشک و فعال اجتماعی ایرانی بود که از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات معاصر ایران محسوب می‌شود. او با نام مستعار «گوهر مراد» نیز می‌نوشت. ساعدی تحصیلات ابتدایی را در تبریز و دبیرستان را در همان‌جا گذراند و سپس برای تحصیل پزشکی به دانشگاه تبریز و بعد دانشگاه تهران رفت. هم‌زمان با تحصیل، به فعالیت‌های ادبی، سیاسی و روزنامه‌نگاری نیز مشغول شد.

سبک ساعدی آمیزه‌ای از رئالیسم اجتماعی، طنز تلخ و نگاه روان‌شناختی به شخصیت‌هاست. آثار او اغلب به سرگذشت انسان‌های حاشیه‌نشین، فقر، فشار اجتماعی و بحران هویت می‌پردازند. در نمایشنامه‌ها و داستان‌هایش، فضاهای تلخ و گاه کابوس‌وار با نقدهای تند اجتماعی همراه می‌شود. برخی از آثار او توسط کارگردانان برجسته سینما و تئاتر ایران و جهان اقتباس شده‌اند.

بوکولوژی غلامحسین ساعدی

آثار او را می‌توان در چند محور اصلی دسته‌بندی کرد:

آثار داستانی و رمان‌ها

• عزاداران بیل – مجموعه داستانی با مضمون فقر و خرافه در یک روستای خیالی.
• ترس و لرز – مجموعه داستان کوتاه با مضامین روان‌شناختی و اجتماعی.
• غریبه در شهر – داستانی دربارهٔ بیگانگی و گسست اجتماعی.
• واهمه‌های بی‌نام و نشان – مجموعه داستانی با فضایی وهم‌آلود و اجتماعی.
• تاتار خندان – رمانی کوتاه با نقد مناسبات قدرت.
• گور و گهواره – داستانی دربارهٔ چرخهٔ مرگ و زندگی.

نمایشنامه‌ها

• آی با کلاه، آی بی‌کلاه – نمایشنامه‌ای طنزآلود و انتقادی.
• چوب به‌دست‌های ورزیل – نمایشنامه‌ای دربارهٔ خشونت و قدرت.
• پنج نمایشنامه از انقلاب مشروطه – بازآفرینی رویدادهای تاریخی با نگاهی انتقادی.
• آی آدم‌ها – نمایشنامه‌ای اجتماعی با مضامین اخلاقی و سیاسی.

آثار اقتباس‌شده

• گاو – فیلم سینمایی به کارگردانی داریوش مهرجویی، اقتباس از داستان «عزاداران بیل».
• دایره مینا – فیلم سینمایی به کارگردانی داریوش مهرجویی، اقتباس از داستانی دربارهٔ فساد در نظام پزشکی.

ساعدی به دلیل فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی‌اش چندین بار دستگیر و زندانی شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷، به فرانسه مهاجرت کرد و در پاریس به نوشتن و فعالیت فرهنگی ادامه داد. زندگی در تبعید و فشارهای روحی، سلامت او را به شدت تحت تأثیر قرار داد و سرانجام در ۲ آذر ۱۳۶۴ درگذشت. آثار او همچنان به‌عنوان بخش مهمی از ادبیات اجتماعی ایران تدریس و خوانده می‌شوند.